Anneme rektosel denildi, bu nasıl tedavi edilir?

(26 Temmuz 2010)

Rektosel, rektum adı verilen kalın bağırsağın son bölümünün vajina (hazne) içine fıtıklaşmasıdır. Rektum duvarı incelebilir ve vajina tarafına doğru balonlaşıp fıtık yapabilir ve bağırsak hareketleri sırasında aşağıya doğru sarkabilir. Rektosel, sıklıkla kadınlarda görülmekle birlikte, ender olarak erkeklerde de olabilir. Sistosel, mesanenin (idrar torbası) vajina içine fıtıklaşmasına verilen addır. Bazı vakalarda rektosel ile sistosel birlikte olabilir. Sistoseller, idrar tutamamaya neden olabilir. Enterosel, ince bağırsakların vajina içine fıtıklaşmasına verilen addır. Rektosellerin çoğu rektumun ön duvarı ile vajina’nın arka duvarı arasında yer alır. Bu alana rektovajinal duvar denilir, rektosellerde bu duvarda bir zayıflama vardır. Doğum sırasında yaralanma, doğumda forseps kullanımı, perine yırtıkları ve doğumda epizyotomi yapılması ile rektosel oluşabilir. Kabızlık, aşırı ıkınma ve rahimin alınması ameliyatı (histerektomi) rektosel’e yol açabilir. Rektosellerin vajina ve rektum’a ait belirtileri olabilir. Vajina belirtileri: vajina’da dolgunluk hissi, cinsel temas sırasında şiddetli ağrı hissetme ve vajinal kanama gibi yakınmalardır. Rektal belirtiler ise: aşırı ıkınma ve dışkılama güçlüğü ve vajinadan parmakla ittirme yolu ile dışkılama yapılmasıdır. Hastalarda genellikle leğen kemiği içinde baskı hissi ve huzursuzluk mevcuttur. Rektosel tanısı, rektum ve vajina’nın muayene edilmesi sonrasında konulur ve ona rağmen büyüklüğü yada önemi yeterince anlaşılamayabilir. Defekografi adlı ilaçlı röntgen filmi tanıda ve rektosel’in önemini anlamada yararlıdır. Rektosel belirgin yakınmalar oluşturuyorsa tedavi edilmelidir. Belirti vermeyen rektosellleri tedavi etmeye gerek yoktur. Önemli olan hangi belirtilerin direkt olarak rektosel ile ilişkili olduğunun anlaşılmasıdır. Genel olarak, bol lifli ve sıvı içeren diyet ile beslenmekte yarar vardır. Rektosel belirgin yakınmalar oluşturuyorsa, öncelikle liften zengin diyet ve günde 6-8 bardak arasında sıvı alınması önerilir. Burada lif, sünger gibi hareket ederek suyu içine çeker. Lif takviyeleri ağırlıklı olarak sıvıyı içine çeken ‘psyllium’ adlı doğal ürünü içerirler. Çoğu dışkı yumuşatıcılar ise ‘docusate’ adlı suyu emen bir madde içerirler. Uzun süreli ıkınmadan kaçınmak gerekir, şayet dışkılama işlemi belirli bir sürede gerçekleşmez ise, daha sonra tekrar denenmelidir. Rektosel olan bölüme parmak ile destek yapmak yarar sağlar. Makat içine parmak sokarak dışkıyı boşaltmaya çalışma gibi bir eylemden kesinlikle sakınılmalıdır. Rektosel tedavisinde ameliyat dışı yöntemler ile sonuç alınamazsa, ameliyat gündeme gelmelidir. Rektosel onarımında birçok teknik vardır, başlıca vajina’dan veya makattan onarılabilir. İleri rektosel durumunda vajinal ve makat yolunun birlikte kullanılması tercih edilir. Rektosel ameliyatı vajinal yolla yapılacaksa Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ve makat yolu ile yapılacaksa bağırsak cerrahisi ilgili bir Genel Cerrahi Uzmanı (kolorektal cerrah veya koloproktoloji uzmanı) tedaviyi gerçekleştirmelidir. Ortada kalınan vakalarda ve herhangi bir kaygı durumunda her iki uzmanlık dalından hekimlere muayene olmakta yarar vardır.