Tanımlama
Haftada üç defadan seyrek dışkılama veya zorlu dışkılama olayı, kabızlık veya konstipasyon şeklinde adlandırılır.
Sıklık
Erişkinlerin ortalama % 15’inde (% 2-30) kronik kabızlık sorununa rastlanmaktadır. Toplumun % 20’sine yakın bölümünde dışkı gevşetici veya dışkı yumuşatıcı ilaçların (laksatif) kullanımı görülebilmektedir.
Nedenleri
- Yetersiz lif alımı
- Peynir ve süt gibi dışkıyı sertleştiren gıdaların aşırı tüketimi
- Hareketsizlik, spor yapmamak
- Dışkılama refleksini istemli olarak erteleme
- Gebelik
- Çevresel değişiklikler: tatile çıkmak (turist kabızlığı), hastaneye yatmak
- Aşırı sıvı kaybı (kusma veya ishal) sonrası
- Metabolik nedenler: şeker hastalığı, hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması), kalsiyum fazlalığı
- İlaçlar: spazm çözücüler, depresyon ilaçları, Parkinson ilaçları, demir ilaçları, kalsiyum ilaçları, morfin türevleri ve bazı tansiyon ilaçları
- Huzursuz bağırsak sendromu (İBS)
- Bağırsak kanseri
- Bağırsak yapışıklığı
Korunma
Düzenli egzersiz (yürüyüş veya koşu) yapmak, tuvalet alışkanlığını düzenli hale getirmek, dışkılamayı ertelememek ve stresten kaçınmak yarar sağlar.
İdeal olarak diyetle günde 25 gramın üzerinde lif almak ve günde 2 Lt’nin üzerinde sıvı tüketmek gerekir. Ancak, günde alınan lif miktarının 50 gramın üzerine çıkması durumunda, bağırsakta tutunması gereken bazı vitamin ve minerallerinde atıldığını bilmek ve bu nedenle posa alımını güzel dengelemek gerekir. Liften zengin beslenme, kalın bağırsakta kansere yol açabilen bazı zararlı maddelerin orada tutunmayıp dışarı atılmalarına da olanak sağlar. Bol miktarda lif içeren besinler şunlardır:
Beslenme şekli
- Baklagiller: bakla, nohut, bezelye, barbunya, fasülye ve mercimek suda çözünmez ve yüksek oranda posa bırakırlar.
- Yeşil sebzeler: kereviz, ıspanak, brokoli ve marul
- Kök sebzeler: havuç, patates, şalgam
- Hububat: yulaf ekmeği ve buğday
- Meyveler: kuru kayısı, incir, erik, ayva ve çilek bol posa bırakır ve kabukları ise suda çözünmediğinden daha da yararlıdır.
- Yulaf ezmesi
2017 yılına ait öneriler (Garg & Singh)
TONE olarak kısaltılmıştır ve her bir harf bir önlemi simgelemektedir.
- T: (Three minutes at defecation): dışkılama süresi 3 dakika olmalı. Dışkılama sırasında tuvalette uzun süreli akıllı telefon (sosyal medya) veya tablet kullanımı, gazete, kitap okuma, bulmaca veya sudoku çözme gibi alışkanlıklardan vazgeçilmelidir.
- O: once-a-day defecation frequency: günde bir kez dışkılama
- N: no straining during passing motions: dışkılamada aşırı ıkınmadan kaçınılacak
- E: enough fiber: yeterli lif alımı (5-6 çay kaşığı Psyllium veya karnıyarık otu 600 ml su ile) önerilmektedir. Batı tarzı diyette günlük 8-15 gram lif alınırken, sağlıklı olarak kabul edilen yüksek lifli diyette günde 25 gramın üzerinde lif alınması gerekir.
Tedavi
- İlaçlar: lif takviyeleri, probiyotikler, prebiyotikler, doğal takviyeler (psyllium, metamucil, vb.), dışkı yumuşatıcılar, magnezyum türevleri, sinameki (senna), cisapride, bisakodil, metil sellüloz
- Biofeedback tedavisi
- Kabızlık ameliyatı
Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı
Kaynaklar
- Ohkusa T, Koido S, Nishikawa Y, et al. Gut microbiota and chronic constipation: A review and update. Front Med 12 February 2019 | https://doi.org/10.3389/fmed.2019.00019.
- Garg P, Singh P. Adequate dietary fiber supplement and TONE can help avoid surgery in most patients with advanced hemorrhoids. Minerva Gastroenterol Dietol 2017; 63 (2): 92-96.
- Voelker R. Relief for chronic constipation. JAMA 2017 Mar 7; 317 (9): 900.
- Schmulson MJ, Drossman DA. What is new in Rome IV. J Neurogastroenterol Motil 2017 Mar 9. doi: 10.5056/jnm16214.
- Tse Y, Armstrong D, Andrews CN, et al. Treatment algorithm for chronic idiopathic constipation and constipation-predominant irritable bowel syndrome derived from a Canadian National Survey and needs assessment on choices of therapeutic agents. Can J Gastroenterol Hepatol 2017;2017:8612189. doi: 10.1155/2017/8612189.
- EffYu T, Zheng YP, Tan JC, et al. Effects of prebiotics and synbiotics on functional constipation. Am J Med Sci 2017; 353 (3): 282-292.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
(0530) 326 06 96 veya (0212) 219 84 84 no’lu telefonları arayabilirsiniz.
